وقتی فرد تنبل و بی‌حال شرکت مرتکب یک اشتباه می‌شود که ممکن است باعث از دست رفتن افزایش حقوقش شود، واقعا حس بدی دارید؟ یا این که مجبورید مشغول به کار شوید که لذت و لبخندتان را پنهان کنید؟
اگر در این موقعیت لبخند زده‌اید، «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران را تجربه کرده‌اید». و حالا محققان اطلاعاتی در این مورد کسب کرده‌اند که چرا ما این حس عجیب را تجربه می‌کنیم. مشخص شده که این راه مطمئنی است که باعث می‌شود شما حس بهتری در مورد خودتان داشته باشید. این به نوعی تقویت تایید از طرف خود فرد است.
ویلکو فن دایک، پژوهشگر تحقیق یادشده در این باره می‌گوید:
«اگر کسی از بدشانسی بقیه لذت می‌برد، این یعنی چیزی در آن بدشانسی و بدبختی هست که برای این فرد خوب است.»
او در ادامه افزود شاید این حس به این خاطر باشد که ما فکر می‌کنیم آن شخص لایق این بدشانسی است و بدین ترتیب کمتر به آن شخص حسادت می‌کنیم و حس بهتری در مورد خودمان داریم.
لذت و خنده شیطانی
فن دایک و همکارانش در دانشگاه لیدن در هلند این تحقیق را انجام دادند و از 70 دانشجوی دوره لیسانس (40 زن و 30 مرد) خواستند دو مصاحبه در مورد یک دانشجوی موفق بخوانند که در شرف به دست آوردن یک شغل عالی بوده است. بعد یک مصاحبه را خواندند که با سرپرست آن دانشجو در دانشگاه انجام شده و این نکته را بیان کرده که دانشجوی موردنظر یک عقبگرد بزرگ در تحصیلاتش داشته است. در ادامه آن‌ها میزان موافق بودنشان با 5 جمله را درجه‌بندی کردند که حس آن‌ها در مورد «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران» را اندازه‌گیری می‌کند. جملاتی مثل این:
من از اتفاقی که برای مارلین/مارک افتاد لذت بردم.
من نتوانستم مقاومت کنم و یک لبخند کوچک زدم.
کسانی که عزت نفس کمتری داشتند (این مورد در ابتدای تحقیق ارزیابی و سنجش شده بود) بیشتر از بقیه به خاطر این دانشجویی که بیش از حد دستاورد داشت احساس خطر می‌کردند و بیشتر از بقیه حس «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران» را تجربه کردند. ولی محققان به این نتیجه رسیدند که بدون توجه به عزت نفس، کسانی که بیشتر در مورد این دانشجو احساس خطر می‌کردند، بیشتر «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران» را تجربه کرده بودند.
محققان فکر می‌کردند دلیل این اتفاق این است که «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران» یک حس تایید از طرف خود فرد برای کسانی است که احساس خطر کرده‌اند.
در ادامه یک تحقیق تکمیلی انجام شد و محققان حس تایید توسط خود فرد را در نیمی از دانشجویان تقویت کردند. آن‌ها برای این کار، باورهایشان در مورد آنچه دانشجویان مشخص کردند یک ارزش خیلی مهم برایشان بوده را افزایش دادند و بعد از آن‌ها خواستند همان کار خواندن مصاحبه را تکرار کنند.
شرکت‌کننده‌هایی که عزت نفس پایینی داشتند باز هم «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران» را بیشتر از بقیه تجربه کردند. در ضمن آن‌ها به خاطر این دانشجویی که بیش از حد دستاورد داشت احساس خطر می‌کردند. اما کسانی که حس تایید توسط خود فرد در آن‌ها تقویت شده بود کمتر از بقیه حس مذکور را تجربه کردند.
فن دایک در مصاحبه با Live Science گفت:
«من فکر می‌کنم وقتی شما عزت نفس پایینی دارید، تقریبا هیچ کاری نمی‌کنید که حس بهتری داشته باشید. و وقتی با بدشانسی بقیه مواجه می‌شوید شما «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران» را تجربه می‌کنید. در این تحقیق اگر ما به افراد چیزی بدهیم تا خودشان را تایید کنند، مشخص می‌شود که آن‌ها کمتر «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران» را تجربه می‌کنند. چون آن‌ها دیگر برای این که حس بهتری داشته باشند به بدشانسی دیگران نیازی ندارند.»
لذت و افکار شیطانی
اگر لغزش دیگری باعث حس کردن یک نوع شادی شیطانی در شما می‌شود، آیا به این معنی است که شما آدم بدی هستید؟ فن دایک می‌گوید همه ما در نقطه‌ای از زندگی‌مان بالاخره «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران» را تجربه می‌کنیم.
فن دایک در این باره اظهار داشت:
«می‌دانیم که خیلی خوب است احساس یکدلی و همدردی با دیگران داشته باشیم. بنابراین اگر «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران» را حس می‌کنید و هیچ همدردی یا رحم و شفقتی را نسبت به آن شخص احساس نمی‌کنید، این اصلا خوب نیست. جامعه ما بر اساس رحم و شفقت و یکدلی رشد می‌کند.»
طبق یافته فن دایک در حالی که برخی از ما به خاطر اشتباه کوچک یک همکار احساس لذت می‌کنیم، بقیه «لذت بردن از بدشانسی و بدبختی دیگران» را به خاطر بدشانسی بزرگ دیگری تجربه می‌کنند. گفتنی است این تحقیق هنوز منتشر نشده است.
این مطلب ترجمه‌ای بود از یادداشتی با همین عنوان، به قلم جی‌آنا براینر منتشره در سایت لایو ساینس
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.